Φόβος και αναστάτωση έχει επικρατήσει σε όλη την υφήλιο. Οι θάνατοι αυξάνονται κατά χιλιάδες και οι πληγέντες (είτε άμεσα θύματα, είτε έμμεσα) ξεπερνούν το ενάμισυ εκατομμύριο. Οι οικονομολόγοι προβλέπουν μεγάλη ύφεση στην παγκόσμια οικονομία, ενώ άλλοι επιστήμονες θεωρούν πως ακόμα δεν έχουμε αντικρίσει την κορύφωση της καταστροφής. Μιλάμε, φυσικά, για την ασθένεια του COVID-19, η οποία κατάφερε σε λιγότερο από 4 μήνες να μετατραπεί σε πανδημία. Η κοινή γνώμη που έχει διαμορφωθεί είναι η ακόλουθη: ?Ζούμε ένα ιστορικό γεγονός?, ?Το όλο συμβάν είναι πρωτοφανές?. Και πολλές φορές λόγω αυτής της άποψης παραμελείται το γεγονός ότι τέτοιου είδους καταστροφές επαναλαμβάνονται συνεχώς. Τόσες φορές, που οι επιδημίες και οι πανδημίες είναι μία από τις μεγαλύτερες μάστιγες του ανθρώπινου πολιτισμού εδώ και 12.000 χρόνια. Και μία από αυτές τις φορές, αποτελεί ο λοιμός της Αθήνας το 430 π.Χ. που βιώθηκε και καταγράφηκε από τον Θουκυδίδη.

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη ο λοιμός αυτός ήταν κάτι πρωτόγνωρο για την εποχή του. Οι μέχρι τότε ιατρικές γνώσεις και μέθοδοι αδυνατούσαν να αντιμετωπίσουν την επιδημία. Οι πάσχοντες από την ασθένεια ασχέτως της αντοχής του οργανισμού τους πέθαιναν και μαζί τους όσοι τους πρόσεχαν. Γι? αυτό τον λόγο δημιουργούνταν το δίλημμα, αν οι συγγενείς των αρρώστων έπρεπε να φροντίσουν τους ασθενείς διακινδυνεύοντας τη ζωή τους ή να τους παρατήσουν να πεθάνουν μόνοι τους. Και όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα όχι μόνο την κατάρρευση της ψυχολογίας των πολιτών αλλά και την κατάρρευση της κοινωνίας.

Εκ πρώτης όψεως, μπορεί να φαίνεται ότι το σημερινό συμβάν είναι πολύ χειρότερο από το αντίστοιχο στην αρχαία Αθήνα, δεδομένης της φανερής διαφοράς των προκαλούμενων θανάτων ή των απαρχαιωμένων για τα σημερινά πρότυπα ιατρικών μεθόδων που υπήρχαν στην Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ. Και λογικό δεν είναι; Η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, οι πυκνοκατοικημένες πόλεις, τα μέσα μαζικής μεταφοράς και άλλα πολλά διευκολύνουν κατά πολύ τη μετάδοση ενός ιού σήμερα. Όμως, οι δύο αυτές εξάρσεις έχουν κάτι κοινό: την ψυχολογική εξασθένηση των πολιτών. Και στην αρχαία Αθήνα λόγω αυτού προκαλούνταν ο πανικός και το χάος. Διότι οι άνθρωποι συγκεντρώνονταν στους ναούς και αυτό επιβάρυνε την κατάσταση. Έτσι, βλέποντας σήμερα τα γεγονότα του τότε, και γνωρίζοντας τα αποτελέσματα του πανικού, μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε ως αρνητικό παράδειγμα και να μην τα ακολουθήσουμε.

Ο λοιμός στην Αθήνα είναι ένα από τα χιλιάδες τέτοια παραδείγματα εξάρσεων στην ανθρώπινη ιστορία. Ευτυχώς, όπως φαίνεται, καμία από αυτές τις καταστροφές δεν ήταν εμπόδιο για την πρόοδο του ανθρώπινου πολιτισμού. Και αυτό είναι αρκετά αισιόδοξο. Από την άλλη όμως, όταν τελειώσει όλο αυτό δεν θα πρέπει να καθησυχαζόμαστε πιστεύοντας πως αυτή θα είναι η τελευταία πανδημία . Το γεγονός ότι στο παρελθόν οι επιδημίες εμφανίζονταν σε τακτικό ρυθμό, είναι μια καλή ένδειξη για το παραπάνω. Εξάλλου, πρέπει να θυμόμαστε πως δεν έχουμε να κάνουμε με έναν αδρανή εχθρό αλλά με έναν που εξελίσσεται και προσαρμόζεται στα δικά μας όπλα.

Παναγιώτης Κυριακίδης, Α4